Autorski tekst Predraga Rajića
Predlog Zakona o verskim slobodama, čiji članovi 62 i 63 dopuštaju određenu vrstu nacionalizacije crkvene imovine i partijski govor Mila Đukanovića u Nikšiću o intenciji za stvarenje autokefalne crnogorske crkve inspirisani su istim ciljem – zaokruživanjem zasebnog crnogorskog nacionalnog identiteta, koji je po Đukanoviću, moguć jedino uz zasebnu, nacionalnu crkvu.
Paralelno teče i proces definitivnog stvaranja crnogorske nacije u koju bi osim Crnogorca ušlo i nešto Srba, Albanci u tragovima, u dobroj meri Hrvati i u velikoj meri Bošnjaci. Oko 300.000 ljudi danas se u toj zemlji izjašnjavaju kao Crnogorci.
Sreća je da su državni vrh Srbije i predsednik Aleksandar Vučić mudro reagovali, jer bi sve drugo samo išlo na mlin Đukanoviću. Zvanična Podgorica je često vukla poteze protiv Srbije i zato sad imamo bolje odnose sa Mađarima nego sa Crnogorcima. Smatram da sa Crnom Gorom treba da imamo odnos zasnovan na čistom reciprocitetu, kao sa svakom drugom državom. Ipak, treba naglasiti da odnosi sa Podgoricom nisu tako loši kao što to pojedini mediji i politički subjekti žele da predstave. Uprkos nasleđenim kompleksnostima, srpsko-crnogorski odnosi su danas mnogo bolji nego što su bili u periodu do 2012. godine, kada se Tadićev režim na grub način mešao u unutrašnje stvari Crne Gore, antagonizujući na taj način veći deo populacije susedne nam države.
Crnogorski Srbi, kao starosedoci i utemeljivači crnogorske državnosti ne prihvataju status nacionalne manjine, ali smatram da je pragmatičnije da to učine. Tad bi Srbija imala jače argumente da ih štiti i u Evropskoj uniji i pred Savetom Evrope, Ujedinjenim nacijama, ali i u direktnim odnosima sa Podgoricom. Sad Srbi nisu ni većinski ni manjinski narod – ni na nebu ni na zemlji. I to vodi ka umanjenju njihovog broja iz godine, u godinu.
Pristalice udruženja građana okupljenih oko Miraša Dedeića koje se naziva Crnogorska pravoslavna crkva nisu brojne i ne predstavljaju adekvatnu alternativu Mitropoliji Crnogorsko-primorskoj. Istakao bih dubokoumnu politiku Sinoda SPC da u vezi krize na relaciji Kijev-Moskva, ipak zadrži jedinstvo sa Vaseljenskom patrijaršijom u Carigradu. Da je učinjeno suprotno, raskolnici bi imali otvorena vrata za realizaciju svojih nauma u Crnoj Gori. Smatram da Đukanović ni ne namerava da od Dedeićevog udruženja stvara crnogorsku crkvu.
Zakon o slobodi veroispovesti donosi se sa ciljem da se nametne politička tema koja će dominirati najmanje godinu dana jer dolaze parlamentarni izbori u Crnoj Gori. Dakle, Đukanović nameće temu i to je dobro za svaku vlast, kao što to radi Orban u Mađarskoj. A u temi identitetskih pitanja snalazi se „kao riba u vodi“. Izgradio je sebe kao političara koji štiti crnogorski nacionalni interes i suverenost Crne Gore, dakle potpuno baštini temelje bivšeg Liberalnog saveza Slavka Perovića. Time uvek potpuno razjedini opoziciju i u drugi plan baca sve važne teme na kojima opozicija složno nastupa protiv Đukanovića – socijalne prilike, kriminal, korupcija, razne afere poput Atlasa… U jeku te afere zimus, rekao sam da će Đukanović iz nje izaći neokrznut i to se dogodilo. Sad svi pričaju o novom „crkvenom zakonu“ a niko o životnim problemima, kao što niko ne govori o brodu punom kokaina zaplenjenom nedavno u Filadelfiji čije konce je držala crnogorska kriminalna grupa.
Jedna od najmoćnijih ličnosti posle Đukanovića, ako ne i druga po snazi je Risto Radović, odnosno mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije. Smatram da je na delu dogovor između njih dvojice. Podsetiću da je 1997. godine nakon raskola u DPS-u Radović nedvosmisleno podržao Đukanovića a ne Momira Bulatovića. Aco Đukanović bio je jedan od glavnih donatora hrama Hrista Spasa u Podgorici. Nakon proglašenja nezavisnosti Crne Gore Đukanović je rekao da je Radović odigrao vrlo konstruktivnu ulogu u obnovi državnosti te zemlje. Radović je tada mogao da kaže da je referendum lažiran, kao što su tvrdile pristalice zajedničke države sa Srbijom, ali je ćutke prihvatio nezavisnost. Posle četiri godine RTCG finansirala je dokumentarnu seriju o Mitropoliji crnogorsko-primorskoj, a ona je sve to uzvraćala time što se lagano udaljavala od SPC. Od 2011. godine na sajtu Mitropolije više nema pomena SPC osim linka na dnu stranice. Osim toga, Mitropolija menja naziv, u javnosti nastupa samo pod imenom Pravoslavna mitropolija crnogorsko-primorska, više se ne pominje SPC i time se samo podilazi Đukanoviću.
Početkom ove godine, Amfilohije bez ikakvog razloga naziva Aleksandra Vučića izdajnikom, iako se predsednik Srbije lavovski bori za Kosmet, a o Đukanoviću koji je priznao Kosmet zbori sa velikim respektom. Uopšte, Radović o Đukanoviću i obrnuto uvek govore sa dužnim poštovanjem. Osim toga, Radović drži opelo živom Ivici Dačiću, a nikad Đukanoviću… I na kraju, šta u javnim nastupima Amfilohije zamera predsedniku Crne Gore? Samo to što nije kršten. Stalno govori da je Milo Radovanov pošten čovek kog samo treba da krsti pod Ostrogom i sve će biti dobro.
Ovim hoću otvoreno da kažem da je krajnji cilj Radovića i Đukanovića formalno izdvajanje Mitropolije iz sastava SPC sa Amfilohijem na čelu autokefalne crnogorske crkve. Dakle, cilj je da se od Mitropolije koja ima istoriju, infrastrukturu, sveštenike i vernike, stvori institucija koja će služiti definitivnom uobličavanju crnogorske nacije.
I kad su počivši Pavle i Irinej rukopoloženi za srpske patrijarhe Radović je oba puta, bio u tri kandidata sa najvećim brojem glasova. Iako je pojedinačno uvek imao najviše glasova, apostolskim žrebanjem nikada nije izvučeno njegovo ime. Ne samo da je Amfilohije očekivao da će biti rukopoložen kao Pavlov naslednik, već je to unapred slavio na Cetinju. Ta dva neuspeha duboko su ga frustrirala i sad je daleko zagazio u autonomaštvo unutar SPC, a sve u dosluhu sa najmoćnijim Crnogorcem.
https://czds.rs/author/predrag/
Predrag Rajić